Predsatva o detetu u srpskoj patrijarhalnoj kulturi 
Vrsta: Seminarski | Broj strana: 14 | Nivo: Uciteljski fakultet

 

Reci I izrazi
Reci dete, detence, detic javljaju se u srednjovekovnim srpskim knjigama.U nasem jeziku postoje I izrazi glota, nejac, roblje, koji oznacavaju I decu I zene.Ovi izrazi na ukazuju da je u prastarom misljenju dete vezano za majku ili sa nemocnim stvorenjem.Rec roblje pokazuje I da je dete u zavisnom polozaju ,podredjeom u odnosu na domacina..Stara srpska rec otrok oznacava dete, ali I roba.Sve ove sinonimne reci (roblje, otrok, nejac, glota) ukazuju na nizak drustveni polozaj deteta.Arhaicni nazivi za dete u nasem jeziku otkrivaju prezriv stav prema deteu kao prema nekom ko je slab, bezvredan I ne spada u kategoriju povlascenih, odraslih , vec u kategoriju potcinjenih.
U nasem jeziku postoji I lepsa, neznija rec za malo dete, ato je –cedo.Medjutim ta rec se koristila samo za oznacavanje muskog deteta.Od sintagmi u kojima se javlja dete,jedna od najstrijih I najcescih je LUDO DETE.Ovaj stalni epitet je cest u epskim pesmama,pricama ali I u svakodnevnom govoru.Pod ovim izrazom podrazumeva se mlado,zeleno,dete.
U srpskom jeziku imamo mnogo naziva za pojedine uzraste deteta.Takodje tek od trece godine pocinjemo da razlikujemo nazive za musko I zensko dete,sto znaci da tek u ovom periodu polne razlike pocinju da igraju bitnu ulogu.
Prema narodnoj periodizaciji razlikujemo sledece stupnjeve:
Novorodjence,beba (od rodjenja do godinu dana,za oba pola).Za tek rodjeno dete kaze se novorocei nekrstenjak,a s obzirom da se dete hrani samo dojenjem kaze se I sisance tj. odojce.
Malo dete( od prve do trece godine,za decu oba pola) Za malo dete koje nije beba kaze se I detence.Ova rec je deminutiv od reci dete.
Dete( od trece do deste godine).U ovom uzrastu pocinju da se javljaju reci koje diferenciraju musko I zensko dete.
Decak-Ova rec oznacava musko dete uzrasta 6-7 godina ,pa do 10.U Homolju se za musko dete ovog uzrasta kaze decko,svrca.
Devojce je termin koji oznacava zensko dete uzrasta od 3 do 7 godina,pa I do 10.Za zensko dete ovog uzrasta koje nije ocelo da pusta kosu ,na Kosovu kazu da je coraili corce.Za neodraslu devojcicu kaze se momcika,a u Bosni curica ili kevica.Na Fruskoj gori kazu devocurak,a u Hercegovini manjcica.
4) Odraslo dete (pubertet 10-15 godina). U ovom uzrastu vec postoji izrazita polna diferencijacija koja se ispoljava u jeziku javljanjem mnogih reci I izraza,posebno za musko I posebno za zensko odraslo dete.
Momce (momcic) U ovim godinama decak vise nije dete ,a nije ni momak,pa se zato upotrebljava deminutiv reci momak,pa se kaze momcic.Ova, I sinonimne reci momce,deckovan,momcence,momculjak svojim oblikom kazuju da se odnose na jedno neformirano bice.Reci deran,deckovan,manjak otkrivaju podsmesljiv stav prema tim momcicima.U Boljevackom kraju za momcica se kaze jos I cirak,siparac.

---------- CEO RAD MOŽETE PREUZETI NA SAJTU. ---------- 

www.maturski.org 

 

MOŽETE NAS KONTAKTIRATI NA E-MAIL: [email protected]